Back to top

हाम्राे बारेमा

ईनर्जाइजिङ डेभलपमेण्ट कार्यक्रम (ईन्डेभ) प्रतिफल प्राप्त गर्न लक्षित विश्वव्यापी कार्यक्रम हो । यो कार्यक्रम ६ राष्ट्र नीदरल्याण्ड, जर्मनी, नर्वे, यूनाइटेड किंगडम, स्विट्जरल्याण्ड र स्वीडेनको आर्थिक सहयोगमा सञ्चालित कार्यक्रम हो । ईन्डेभ नेपालले आधुनिक ऊर्जा सेवामा दीगो पहुंच प्रदान गर्दै गरीबको आवश्यकताहरुलाई पूरा-लामो स्थायी, सस्ती, र प्रयोगकर्ताहरुद्वारा सराहना बनाउने प्रमूख उद्देश्य सहित कार्यक्रम शुरु गरेको हो ।

नेपालमा ईन्डेभ कार्यक्रम २००८ देखि जर्मन संघीय आर्थिक सहयोग तथा विकास मन्त्रालय (विएमजेड) तर्फबाट जर्मन विकास सहयोग (जिआईजेड)ले ग्रिड र अफ ग्रिड प्रविधिहरू मार्फत आधुनिक ऊर्जा सेवाको पहुँचको सुविधा प्रदान गर्दछ । जिआईजेडद्वारा लागु गरिएको ईन्डेभले ऊर्जा मन्त्रालय संग सम्बन्धित नेपाल विद्युत प्राधिकरण (NEA) को सामुदायिक ग्रामीण विद्युतिकरण कार्यक्रम (CREP) को समुदायहरुलाई ग्रिड विस्तारको लागि सहयोग गर्दछ । अफ ग्रिड प्रविधिहरूको लागि, ईन्डेभले वैकल्पिक ऊर्जा प्रवर्धन केन्द्र (AEPC) द्वारा प्रशासित लगु जल विद्युत ऋण कोष (MHDF) को समर्थन गर्दछ । साथै, SNV द्वारा लागु गरिएको सुधारिएको जल मिल्स विद्युतिकरण (IWM-E) ग्रामीण गाउँहरूमा ५ किलोवाट प्रणालीको लागि समर्थन गर्दछ ।

ईन्डेभले समुदायहरुलाई उत्पादक प्रयोग (PU) मा संलग्न हुन र ग्रिड बिजुलीको प्रवर्द्धनमा सहयोग पुर्याएर त्यसमा स्थिरता बढाउन्छ । यो ज्भ्ीख्भ्त्ब्क् स्विस इंटरकोर्परेशन र राष्ट्रिय संस्था सामुदायिक विद्युतिय प्रयोगकर्ता नेपाल (NACEUN) कोे सहयोगमा सञ्चालन गरिएको छ । अन्तमा, हूड चुल्होमा एक परिणाममुखी लगानी (RBF) सुविधा प्राक्टिकल एक्शन नेपालद्वारा लागू गरिएको छ र ईन्डेभको मूल गतिविधिहरूको कार्यान्वयन आधारमा समर्थित छ। 

उर्जाकाे अवस्था

नेपालका ७६ प्रतिशत जनताकाे मात्र विद्युतमा पहुँच रहेकाे  छ । नेपालमा जल उर्जाकाे श्राेतहरु  व्यापक भएतापनि विद्युतकाे अभावका कारण नियमित रुपमा विद्युत सेवामा कटाैति भइरहेकाे छ । हालकाे अवस्था, विशेषगरी सुख्खायाममा देश ठूला एवं केन्द्रिय जलविद्युतप्रति निर्भर रहनु स्वभाविक हाे  जसका कारण नेपाल विद्युत प्राधिकरणले दैनिक १६ घण्टासम्म विद्युत अापूर्तिमा कटाैती गर्न बाध्य बनेकाे छ । यसबाहेक, शहरी एवं ग्रामीण विभेद समेत रहेकाे छ किनकी शहरमा बस्ने ९४ प्रतिशत जनता विद्युत जडानबाट लाभान्वित रहेका छन् भने ग्रामीण जनसंख्यामा यसकाे प्रतिशत ६१ रहेकाे छ । खनिजका मूख्य श्राेतहरु नभएका कारणबाट  ग्रामीण भेगका जनताहरु हाल पनि उर्जाका लागि परम्परागत शैली  अपनाउने गर्दछन् र उज्यालाेका लागि मट्टितेल र मैनबत्तिकाे प्रयाेग गर्ने गर्दछन् । दाउराले खाना पकाउने उर्जामा ठूलाे हिस्सा अाेगटेकाे छ जसका कारणबाट वनजंगल संकटमा रहेकाे छ । उर्जाकाे अापूर्तिमा रहेकाे यस्ताे अभावका कारणबाट शिक्षा, गुणस्तरिय स्वास्थ्य सेवा तथा सूचनामा पहुँचजस्ता अवसरहरुबाट विमुख  हुनुका साथै अायअार्जन समेत प्रभावित हुन पुग्दछ।

थप जानकारीको लागि यहाँ हेर्नुहोस् energypedia.

ईन्डेभकाे अनुगमनकाे अवधारणा

ईनर्जाइजिङ डेभलपमेण्ट कार्यक्रम (ईन्डेभ) नेपालले तीन अवधारणाहरुको अवलम्बन गरी ग्रामीण समुदायहरुलाई विद्युत सेवा उपलब्ध गराउँदछ । परियोजनाले ग्रीड विस्तारका लागि नेपाल विद्युत प्राधिकरणले लागू गरेको राष्ट्रिय ग्रामीण विद्युतिकरण कार्यक्रमलाई सहायता गर्दछ । ईन्डेभले समुदायहरुलाई ऋणमार्फत सामुदायिक ग्रामीण विद्युतिकरण संस्था (CREE) हरुलाई ग्रीड विस्तारका लागि आंशिक आर्थिक सहायता गर्नका लागि नेपाल विद्युत प्राधिकरणसँग एक अनुदान सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेको छ । समुदायबाट हुने त्यस्तो ऋण चुक्ताबापतको भुक्तानी नेपाल विद्युत प्राधिकरणलाई ग्रामीण विद्युतिकरण निकायका लागि एक आवर्ती कोष (Revolving Fund) का रुपमा खडा हुनेछ । ईन्डेभले समुदायमा विद्युत वितरणको व्यवस्थापन गर्ने सामुदायिक ग्रामीण विद्युतिकरण संस्थालाई संगठनात्मक, प्राविधिक एवं आर्थिक सहायता गर्दछ भने त्यहाँका कर्मचारीहरुलाई आवश्यक सम्पूर्ण प्रशिक्षणहरु दिई एक आत्मनिर्भर ग्रामीण संशाधनका रुपमा कार्य गर्न सक्षम बनाउँदछ । यस कार्यक्रम अन्तर्गत ६० वटा सामुदायिक ग्रामीण विद्युतिकरण संस्थाहरुलाई सहायता प्रदान  गर्न सफल भएको छ । यद्यपी हाल कतिपय स्थानहरुमा विद्युत लाईन उपलब्ध भएता पनि धेरै विपन्न परिवारले शुरुको महँगो जडान शुल्कका कारण विद्युत लाईनमा आफ्नो पहुँच पुर्याउन सकिरहेका छैनन् । यस समस्यालाई सम्बोधन गर्न घनत्व बृद्घि कार्यक्रमले सहयोग गर्दछ । यस कार्यक्रमले परिणाममा आधारित अभियानबाट सुरुमा विद्युत जडानको खर्च व्यर्होन नसकेका घरपरिवारहरुले समेत विद्युत जडान गर्न सक्नेछन्।

दोस्रो अवधारणाले लघु जलविद्युत ऋण कोष ( MHDF) अन्र्तगत लघु जलविद्युत आयोजनाबाट दुर्गम समुदायहरुलाई विद्युतमा पहुँचका लागि सहायता गर्दछ । यसले समुदायलाई आयोजना निर्माण गर्नका लागि आवसयक ऋण सुविधा प्रदाण गर्दछ भने नेपालका ग्रामीण क्षेत्रका लघु जलविद्युत आयोजनाहरुलाई सहायता गर्नका लागि वित्तिय बैँकहरुलाई प्रोत्साहित गर्दछ । लघु जलविद्युत ऋण कोष नेपालको उर्जाको क्षेत्रमा नयाँ बहुदातृ निकायहरुद्दारा सञ्चालित राष्ट्रिय ग्रामीण तथा नवीकरणीय उर्जा कार्यक्रमसँग सम्बन्धित रहेको छ । हाल लघु जलविद्युत ऋण कोषबाट सहायता प्राप्त गरेका ३०  वटा लघु जलविद्युत उआयोजनाहरु सञ्चालनमा रहेका छन् । यसका साथै, ईन्डेभका तर्फबाट SNV ले सुधारिएको पानीबाट चल्ने मिलहरुबाट साना ग्रीडहरुका लागि ३ देखि ५ किलोवाट विद्युत उत्पादन गर्नका लागि सुधारिएको पानी मिल विद्युतिकरण लागू गरिएको छ । हालसम्म ४० वटा त्यस्ता पानी मिलहरु सम्पन्न भएका छन्।

परियोजनाको चौथो पक्ष भनेको ईन्डेभको नेतृत्वमा Practical Action Nepal द्दारा सञ्चालित सुधारिएको चुल्होका लागि परिणाममा आधारित वित्तिय सुविधा रहेको छ।

ईन्डेभनेपालले सामुदायिक ग्रामीण विद्युतिकरण संस्था (CREE) हरुलाई उनीहरुको दीगोपनमा टेवा दिनका लागि ग्रीड विद्युतको उत्पादनमूलक प्रयोग एवं प्रर्वद्धनमा सहभागी हुनका लागि सहायता प्रदान गर्दछ । यो काम Helvetas Swiss Intercooperation तथा राष्ट्रिय सामुदायिक विद्युत उपभोक्ता संगठन नेपालसँगको सहकार्यमा गरिएको हो । विभिन्न उद्यम कौशलहरुप्रति लगाव राख्ने व्यक्तिहरुलाई उद्यमको विकास तथा रोजगारीको सिर्जनालाई तालिममार्फत प्रवर्द्दन गरिन्छ।

नेपालको ऊर्जा क्षेत्रमा ईन्डेभका केही योगदानहरू

ग्रामीण समुदायहरूमा विद्युतीय कुकिंगको सम्भावनाको प्रवर्धन र मूल्यांकनको लागि काभ्रेको तेमालमा बिधुतिय चुलो पायलट परियोजना सुरुवात गरियको थोयो। अजुमेरी बिकास फाउण्डेशन र नेसियुनले यो परियोजना कार्यान्वयन गरेको छ जुन एनडीदेवले अनुदान दिएका छन्, जम्मा ५६५६ घरधुरीले इलेक्ट्रिक कुकिंग (इन्डक्शन चुलो) अपनाए।

ईन्डेभ नेपालको प्रभाव

Endev Nepal over the years